Tanınmayan Soykırım: Dersim’den “Tertele” 1937/38
Konferansın Amacı ve Prosedürü:
Dersim Soykırımı’nın 87. yıldönümü vesilesiyle, Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Türkiye’sinde çeşitli soykırımlara yol açan devlet politikasının nedenlerini ve sonuçlarını ele alarak başlamak ve bunları yerel kamuoyuna duyurmak istiyoruz. Daha sonra, hakkında çok az şey bilinen Dersim soykırımını açık bir şekilde ele almak ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında devletin Türkleştirme ve İslamlaştırma politikasının bir analizini yapmak istiyoruz. Bu şekilde, Türkiye’deki etnik ve dini azınlıklara yönelik şiddet ve imha politikalarına ilişkin daha fazla araştırmaya katkıda bulunmak istiyoruz. Ayrıca Dersim Protokolü, uluslararası hukuk ve soykırım araştırmaları açısından tanınmayan/bilinmeyen bir soykırım olarak değerlendirilecektir. Konferansın bu bölümü aynı zamanda uluslararası deneyimler ışığında geçmişle hesaplaşmanın olanaklarını göstermeyi de amaçlıyor. Son olarak, soykırıma maruz kalmış toplumların yaşadığı travmaya ilişkin farkındalığın artırılmasının önemi vurgulanacaktır. Özellikle, kolektif olarak yaşanan bir travmanın farklı nesiller arasında nesiller arası aktarımı ve bununla başa çıkma yöntemleri gösterilecektir. Konferans, yerel toplumda etkilenen göçmen topluluğunun tarihsel ve sosyal travmalarının daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, bu amaçla, ırkçılık ve dini köktenciliğin bugün etkilenen nüfus grupları içinde hala sahip olduğu etkiye ışık tutmak da amaçlanmaktadır.
Bununla birlikte, göçmen
topluluklar içinde çeşitli soykırımların nedenleri ve sonuçları ve bunlara yol açan politikalar hakkında eleştirel bir tartışmayı teşvik etmeyi de amaçlamaktadır. Bu konuyla ilgili bu eleştirel ilişki sayesinde, etkilenen göçmen toplumlarında da demokratik ve insancıl değerleri güçlendirmeyi umuyoruz.
Ayrıca, bireyin zihinsel dünyasının yerel toplumda bir yerden başka bir yere göçü olarak göç bilinci de güçlendirilmelidir. Çünkü her insan, kökleri menşe bölgelerine dayanan kendi tarihini, kültürünü, inancını ve travmalarını beraberinde getirir. Göçmen topluluklarının yukarıda açıklanan özellikleriyle daha iyi anlaşılmasının, buradaki sosyal etkileşim üzerinde olumlu bir etkisi olacağına inanıyoruz.
Tarih: 4 Mayıs 2024 Cumartesi
Saatler: 15:00 – 22:00
Yer: Alte Feuerwache , Melchiorstraße 3, 50670 Köln Köln
Giriş: 15:00 – 15:30
Başlangıç: 15:30
Giriş: 7-10 Euro
Açılış konuşmaları, Tüday vb.
Bölüm 1: 16:00- 18:00
Program:
Ulus İnşası ve Şiddet: Osmanlı İmparatorluğu “nun Sonunda Anadolu” nun Türkleşmesi
Prof. Dr. Hans Lukas Kieser
Türkiye Cumhuriyeti “nin Kuruluş İdeolojisi ve Dersim” in “Tertele” si
Kazım Gündoğan (kurgusal olmayan yazar, yazar)
Uluslararası Hukuk ve Soykırım Çalışmalarında Dersim’in “Tertele”si
Dr. Hüseyin Çelik
Soykırım – Travma – Yeniden Değerlendirme ve İyileşme Süreçleri
Prof. Dr. Jan İlhan Kızılhan
Moderasyon: Ayşe Kalmaz (yazar, yönetmen)
Dil: Almanca-Türkçe simultane çeviri
Panel ve izleyiciler arasında tartışma ve soru-cevap bölümü
2 . Kısım
Müzik programı: Soykırımdan etkilenen halkların melodileri
Beşer Şahin
Djancate, Janet ve Aykut
Aslı Zelal
Düzenleyici:
TÜDAY (Türkiye İnsan Hakları Derneği/Almanya),
AABF (Almanya Alevi Dernekleri Federasyonu),
FDG (Avrupa Dersim Cemaatleri Federasyonu)
Destekleyenler: Almanya’daki Kürt Cemaati, Ezidi Dernekleri Federasyonu,
Dersim Soykırım Karşıtı Derneği 1938 e.V., Kültür Forumu TürkiyeAlmanya, Dersim Vakfı
Akademik Değişim, Melanchthon Akademisi, NAVEND (Kürt Araştırmaları Merkezi e.V.), Çerkesya Hareketi-Köln, Kuzey Ren-Vestfalya’daki Alevi Gençleri e.V. (BDAJ-NRW),
Rosa Luxemburg Vakfı, “Soykırımı Hatırlamak” İnisiyatifi, Dayanışmanın Sesi, Çokkültürlü Forum e.V., Agadeka,

87. yıldönümü vesilesiyle
4 Mayıs’ta DERSİM 38 Tertele Şehitlerini Anıyoruz

İkinci Dünya Savaşı’nın gölgesinde bir soykırım.

4 Mayıs, Dersim soykırımını anma günüdür. Bu günde, Dersimer ve arkadaşları, Almanya “nın, Avrupa” nın ve dünyanın birçok yeriyle birlikte, Dortmund ve çevresindeki arkadaşları, vahşice katledilen on binlerce masum sivili anıyor.
Türk politikası bir ırk, bir dil, bir inanç yaratmak istiyordu. Bu, Dersim halkına karşı yıllarca süren baskı ve asimilasyonla sonuçlandı ve bu da 1937/38 “de bir soykırım/Tertele ile sonuçlandı.
Dersimlerin ve Alevi Kızılbaş halkının tarihi, kültürel ve sosyal direkleri. yok edildi. Dersim 38 Tertele” de katledilen tüm insanların anısına saygıyla eğilirken, devlet yetkililerini bir kez daha kendi karanlık tarihleriyle yüzleşmeye çağırıyoruz.
Dönemin Başbakanı Erdoğan, 23 Kasım 2011 “de dönemin CHP lideri Kılıçdaroğlu” na siyasi bir manevra yaparak soykırımı itiraf etmesine rağmen, şu ana kadar hiçbir somut adım atmadı ve Dersim halkından gerçekten özür dilemedi, bunun yerine Dersim kültürünün hızla ortadan kaldırılması için bastırdı.
Özellikle 1994-95 yıllarında köylerinden zorla sürülen Dersim köylülerinin köylerine dönmelerine izin verilmedi. Böylelikle barajların ve hidroelektrik santrallerin inşası devam etmiş, Dersim “in doğası ve ormanları yanmış, sözde ‘güvenlik gerekçeleriyle’ ormanlarımız hala yakılmakta ve kesilmeye devam etmektedir. Alevilerin ve Kızılbaş” ın anavatanı olan Dersim yok olmaya, Dersim halkı damgalanmaya devam ediyor. AKP hükümetinin Alevi, Romen, Ermeni ve Kürt tüm girişimleri, yukarıda bahsedilen “özür” ün yanı sıra saf sözler olarak kalıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş ve tüm parti liderleri: “1937-38 Dersim “in 87 yıldır iyileşmeyen yarası daha ne kadar kanamaya devam edecek? Dersimlilere ve çığlıklarına hemen kulak verin! Dersim halkının taleplerini görmezden gelmeyin. Dersim halkı sizden somut adımlar atmanızı, taleplere ve özrünüze uymanızı bekliyor. Dersim” in çığlığına kulak asmayın.
Demokrasi, insan hakları, sevgi ve adalet için ayağa kalkan herkesi, bu acı anma günü olan 4 Mayıs “ta bize katılmaya çağırıyoruz.
Dersim halkının feryadına kulak vermek doğru olduğunu söyleyen her onurlu insanın görevidir. 4 Mayıs anma törenimize tüm dürüst kişi ve kurumları katılmaya davet ediyoruz.
Dersim” in Çığlığı “na katkıda bulunun!
Siz aramızda değilseniz, bir kişi eksiğiz!
ADRES: HAUS DER VIELFALT, ZUR VIELFALT 21, 44147 DORTMUND, SAAT 18.00” DE.
Dersim, Vestfalya Belediyesi

TERTELE 38i – Khulê 87 Seri
Xo wira nekemê / Unutmayacağız!
Na mesela tertelei sero sairé Désım’i wel’é Wuşen’é Yimam’i çığa rınd ardo ra zon!
Ondere Trusmeqa
Hesen (Hesé Seydi Xarpêt’de est dare) efendi é mı gerıs u kaso
Vané, ‘Anqara de qerar gureto’.
No né doolo, né ki sazo
Zalım kaf u koké Désım’i veto.
Xanu sero né ewlado né lazo!
Qırkerdena ma şerrkené
Dülgeru de né vengo, né vazo!
Ma Désım’iji wazeme ke, nié ke tertele kerdo (Dewleta Tırkia), i endi béré ra ho! Zulm u zordarena ke kerda, qewulkeré.
……………………………………..
Tertele´nin 87. Yılında bir kez daha güçlü bir anma yılı gerçekleştirdik. 37/38´in masum u paklarını andık. Acılarımızı dört bir yana haykırdık ve daha görünür kıldık. Yeni dostlar edindik. Bu yılda yüzleşme ve adalet taleplerimizi dile getirdik.
– Federal Almanya Parlamentosundan:
FDG inanç kurulundan Pir Seyid Ali Çiçek, AABF inanç kurulundan Ana Zerno Ates, Ev. Kirschen Gemeinde Almanya’dan Rahibe, Louise Magdalena Braeuer, FDG adına Kemal Karabulut, Sosyal Demokrat Parti Federal Milletvekili Hakan Demir, Sol Parti Federal Milletvekili Gökay Akbulut, Alevi üniversiteliler adına Melisa Özgül, Sol Partiden Hakan Taş, Sanatçı Müslüm Arslan ve STK’larından dostlarımız.
– Berlin anma Panelimizden:
Nezahat Gündoğan, Prof. Kenan Engin, Berlin Alevi Toplumu başkanı Dr. Yüksel Özdemir ve Berlin Dersim Kültür Derneği başkanı Müslüm Karadaş.
– Dortmund anma panelimizden:
Pirimiz Turabi Karabulut, FDG adına Hüseyin Göger, Prof. Dr. Taner Akçam, NRW- SPD Milletvekili Volkan Baran ve sanatçı Mikail Turan.
– Köln anma Panelimizden:
Yazar Kazım Gündoğan, Prof. Dr. Hans Lukas Kieser, Dr. Hüseyin Çelik, Prof. Dr. Jan İlhan Kızılhan, Yazar/Yönetmen Ayşe Kalmaz, sanatçı Beser Şahin ve Köln Dersim Kültür Dernek başkanımız Murat Aslan.
– Duisburg Panelimizden: Prof. Dr. Taner Akçam, Almanya Alevi Gençler Birliği adına Yılmaz Kahraman ve sanatçılar Çiğdem, Özge & Jiwan, Deniz ve Dersim.
– Köln Dom katedrali önünden:
AABF, FDG, FEDA, ADEF, DKG, DİK, Soykırım karşıtları Derneği ve Kurdische Gemeinde bileşenlerinden oluşan – Soykırım Anma İnisiyatifi’nin çağrısıyla bir araya gelen yüzlerce vicdan sahibi insan. Pirler ve sanatçılarımız.
Gulbang ve Dualarıyla, Kılam ve Deyişleriyle, Sunum ve Haykırışlarıyla sesimize ses kattılar.
Türkiye Cumhuriyeti Devletine bir kez daha hep birlikte seslendik.
Gizli tuttuğunuz arşivleri açın!
Dersim 37/38 Tertele´si ile yüzleşin!
Katkı verenlere aşk olsun. Hürmetle.
Avrupa Dersim Dernekleri Federasyonu (FDG)
5 Mayıs 2023

Federal Almanya parlamentosun da yapılan Tertele’nin 87. Yılı anmamızdan.