


DERSİM SOYKIRIMI TANINSIN!
VERÊ KATEDRALÊ DOM-KÖLNİ DE VENG DAME DİNA!
(DERSİM SOYKIRIMI TANINSIN! -Türkçesi altdadır)
“Ordi onto ma serde,
dormê ma çareli qapano,
Haq adırê dina we medaro,
Kês marê ‘alaqutarê’ nêvano”
1937-38 de kêşi sarê Dêrsimi rê alaqutare nêvate, kêşi vengê ma nêhesna, hewarê made nêrest. Naê ra 87 serre ravêr Dêrsim de şin u şivan bi. Goneweru eve des hazaru mordem, cüamerd u cêni, doman u kokımi qırr kerdi. Eve des hazaru isonê ma eve zor u zapt surgın kerdi. Domanê sey day ve seyxaneu, zulumkaru, çênê moa u pi destra qureti, jê kelepurê hervi tey berdi.
Jivaisê Dêsımi ya Çhemê Munzur u Harçik de xenekiya, ya ki kounê Dêrsımi ra dot nêheşiya. Dina biye khêr, jivaisê ma nêhesna. Dina qırrkerdena marê a roze ki, na roze ki bêveng mende.
Ma, komelunê Dêrsim u Elewiu amayme têare ke, isonê mao ke Dêrsim de ame qırrkerdene, inu pêro-pia verê Katedralê Dom-Kölni de yad bıkerime.
Kamo ke hetê demoqrasi u haqa isoniye dero, bêro, na kokbırrnaene nolet kero, hesavê Tertelê `38i pers kero.
Serva xo virardena can u rowunê qomê ma, bêrê pêro-pia Köln DOM de vengê xo berz kerime!
Niyazê xo, çılunê xo tey biyarê!
Bêrê a roze pêro-pia jivaisê Dêsımi bime!
Tertelê Dêsımi bêro naskerdene!
Hesavê na kokvetene bıdiyo!
İnisiyatifê Mağdurunê Tertelê Dêrsımi
…………………………………………………
DERSİM SOYKIRIMI TANINSIN!
Osmanlının “Çıbanbaşı” diyerek onlarca kez sefer düzenleyerek katliamlar yaptığı
Dersim’ e, Türk Devleti’ de 4 Mayıs 1937′ de Bakanlar Kurulu Kararı ile soykırım kararı alır.
1925 Şark Islahat Planı ile soykırım hazırlığına girişen Türk ulus devleti, bakan lar
kurulunun kararından aldığı güçle on binleri katleder. Katledilen bu on binlerin sesini
kimse duymadı, yaşatılan insanlık suçu vahşi soykırımı kimse görmek istemedi. Genç,
yaşlı, kadın, erkek demeden insanlar karadan, havadan savaş uçakları ile vuruldu ,
kutsalları ve inanç ocakları dağıtıldı, Pirleri itibarsızlaştırıldı, katledildiler.
T.C. eski dışişleri bakanı İhsan Sabri Çağlayangil´in deyimi ile mağaralara sığınmışlara
tonlarca kimyasal gazlar atılarak insanlar fareler gibi zehirlendi. Katledilen on binlerce
insanın bedeni kurda, kuşa yem edildi. On binlerce insan mezarsız bırakıldı. İnsanların
evleri, yurtları yerle bir edildi. On binlerce insan sürgün edildi, yollarda katledildiler.
Çocuklarına el konuldu, genç kızları mal satılır gibi pazarlandı.
15 Kasım 1937′ de sözde mahkemelerde savunma hakkı ve iddianame bile verilmeden,
mahkeme kararı olmaksızın şaki diyerek itibarsızlaştırdıkları 7 Dersim ileri geleni ve Yol
önderi idam edildiler. Geriye kalanlar batı kentlerinde cezaevlerine konulup, ölüme terk
edildiler. Katlettikleri on binlere, onca zulme rağmen durmak bilmeyen Türk Devleti,
Ağustos 1938 de 3. Ordu komutasında 1. ve 2. Ordunun’ da katılımıyla “Doğu Manevrası“
adıyla Genosit hareketini sürdürdü. Dersim 10 gün içinde yakılıp, yıkıldı. 30.0 8.1938 de
Elâzığ’ da 40.000 askerin katıldığı operasyona “2.Ağustos Zaferi“ diyerek geçiş töreni
düzenlediler. Soykırıma katılan generallere MK tarafından İsviçre altın saati hediye edildi.
Ülkede bulunan birçok devletin askeri ataşeleri, Ankara’da özel tr en ile Elâzığ´a
götürülerek şeref tribününde misafir edildiler.
Bugün de Türk Devleti, Dersim’i insansızlaştırıyor, zoraki göçertiyor, kültürel soykırımı
dayatıyor. Dilimizi, kimliğimizi, kültürümüzü ve inancımızı başkalaştırıyor. Soykırımla
yüzleşeceğine, asimilasyonla Dersim’ i tarihsel hakikatine yabancılaştırıyor, tarihi
hafızamızı ve belleğimizi silip ortadan kaldırmak istiyor. Dersim’in değerlerini, kimliğini,
kültürünü ve inancını çürütmeye, Türkçü iktidar İslam’ a yedeklemek, Dersim hakikatini
karartmak istiyor.
Yüreği Dersim için çarpan herkesi, devletin bu soykırımcı zihniyetine karşı çıkmaya,
tarihi hafızamıza, dilimize, kültürümüze, inancımıza, jar u diyarlarımıza sahip çıkmaya,
geleceğimizi birlikte belirlemeye davet ediyoruz.
TC. Devleti soykırımlarla yüzleşsin, hesap versin!
Seyit Rıza ve yoldaşlarının mezar yerleri açıklansın!
İnsansızlaştırmaya, hafızasızlaştırmaya, inkâr ve asimilasyona son verilsin!
Uluslararası demokratik kurum ve kuruluşları Dersim soykırımını tanımaya davet
ediyoruz!
Dersim Soykırımını Anma İnisiyatifi
Çağrıyı yapan kurumlar:
Alevitische Gemeinde Deutschland KdöR
Almanya Alevi Birlikleri Federasyonu- AABF ( KdöR)
Avrupa Demokratik Dersim Birlikleri Federasyonu – ADEF
Avrupa Dersim Dernekleri Federasyonu – FDG
Demokratik Alevi Dernekleri Federasyonu- FEDA
Dersim İnşa Kongresi – DİK
Dersim Kültür ve Tarih Merkezi – DKG
Dersim 38 Soykırımı Karşıtı Derneği

KONFERANS Soykırımlar – Anma ve Yeniden Değerlendirme
Konferansın Amacı ve Prosedürü:
Dersim Soykırımı’nın 87. yıldönümü vesilesiyle, Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Türkiye’sinde çeşitli soykırımlara yol açan devlet politikasının nedenlerini ve sonuçlarını ele alarak başlamak ve bunları yerel kamuoyuna duyurmak istiyoruz. Daha sonra, hakkında çok az şey bilinen Dersim soykırımını açık bir şekilde ele almak ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında devletin Türkleştirme ve İslamlaştırma politikasının bir analizini yapmak istiyoruz. Bu şekilde, Türkiye’deki etnik ve dini azınlıklara yönelik şiddet ve imha politikalarına ilişkin daha fazla araştırmaya katkıda bulunmak istiyoruz. Ayrıca Dersim Protokolü, uluslararası hukuk ve soykırım araştırmaları açısından tanınmayan/bilinmeyen bir soykırım olarak değerlendirilecektir. Konferansın bu bölümü aynı zamanda uluslararası deneyimler ışığında geçmişle hesaplaşmanın olanaklarını göstermeyi de amaçlıyor. Son olarak, soykırıma maruz kalmış toplumların yaşadığı travmaya ilişkin farkındalığın artırılmasının önemi vurgulanacaktır. Özellikle, kolektif olarak yaşanan bir travmanın farklı nesiller arasında nesiller arası aktarımı ve bununla başa çıkma yöntemleri gösterilecektir. Konferans, yerel toplumda etkilenen göçmen topluluğunun tarihsel ve sosyal travmalarının daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, bu amaçla, ırkçılık ve dini köktenciliğin bugün etkilenen nüfus grupları içinde hala sahip olduğu etkiye ışık tutmak da amaçlanmaktadır.
Bununla birlikte, göçmen
topluluklar içinde çeşitli soykırımların nedenleri ve sonuçları ve bunlara yol açan politikalar hakkında eleştirel bir tartışmayı teşvik etmeyi de amaçlamaktadır. Bu konuyla ilgili bu eleştirel ilişki sayesinde, etkilenen göçmen toplumlarında da demokratik ve insancıl değerleri güçlendirmeyi umuyoruz.
Ayrıca, bireyin zihinsel dünyasının yerel toplumda bir yerden başka bir yere göçü olarak göç bilinci de güçlendirilmelidir. Çünkü her insan, kökleri menşe bölgelerine dayanan kendi tarihini, kültürünü, inancını ve travmalarını beraberinde getirir. Göçmen topluluklarının yukarıda açıklanan özellikleriyle daha iyi anlaşılmasının, buradaki sosyal etkileşim üzerinde olumlu bir etkisi olacağına inanıyoruz.
Tarih: 4 Mayıs 2024 Cumartesi
Saatler: 15:00 – 22:00
Yer: Alte Feuerwache , Melchiorstraße 3, 50670 Köln Köln
Giriş: 15:00 – 15:30
Başlangıç: 15:30
Giriş: 7-10 Euro
Açılış konuşmaları, Tüday vb.
Bölüm 1: 16:00- 18:00
Program:
Ulus İnşası ve Şiddet: Osmanlı İmparatorluğu “nun Sonunda Anadolu” nun Türkleşmesi
Prof. Dr. Hans Lukas Kieser
Türkiye Cumhuriyeti “nin Kuruluş İdeolojisi ve Dersim” in “Tertele” si
Kazım Gündoğan (kurgusal olmayan yazar, yazar)
Uluslararası Hukuk ve Soykırım Çalışmalarında Dersim’in “Tertele”si
Dr. Hüseyin Çelik
Soykırım – Travma – Yeniden Değerlendirme ve İyileşme Süreçleri
Prof. Dr. Jan İlhan Kızılhan
Moderasyon: Ayşe Kalmaz (yazar, yönetmen)
Dil: Almanca-Türkçe simultane çeviri
Panel ve izleyiciler arasında tartışma ve soru-cevap bölümü
2 . Kısım
Müzik programı: Soykırımdan etkilenen halkların melodileri
Beşer Şahin
Djancate, Janet ve Aykut
Aslı Zelal
Düzenleyici:
TÜDAY (Türkiye İnsan Hakları Derneği/Almanya),
AABF (Almanya Alevi Dernekleri Federasyonu),
FDG (Avrupa Dersim Cemaatleri Federasyonu)
Destekleyenler: Almanya’daki Kürt Cemaati, Ezidi Dernekleri Federasyonu,
Dersim Soykırım Karşıtı Derneği 1938 e.V., Kültür Forumu TürkiyeAlmanya, Dersim Vakfı
Akademik Değişim, Melanchthon Akademisi, NAVEND (Kürt Araştırmaları Merkezi e.V.), Çerkesya Hareketi-Köln, Kuzey Ren-Vestfalya’daki Alevi Gençleri e.V. (BDAJ-NRW),
Rosa Luxemburg Vakfı, “Soykırımı Hatırlamak” İnisiyatifi, Dayanışmanın Sesi, Çokkültürlü Forum e.V., Agadeka,

Berlin Alevi Toplumu (BAT) Cemevi ve Berlin Dersim Cemaati tarafından, Dersim Bedensel Engeliler Derneği ile dayanışma amacıyla konser etkinliği düzenlendi.
“Engelli olmak bir kusur değildir’ başlığı altında organize edilen konser etkinliği Cemevi Ana salonunda organizasyon adına sunuculuğu üstlenen Ela Atlas’ın açılış konuşması ile başladı. Kardeş dernek temsilcileri ve çok sayıda kişinin katıldığı etkinlikte daha sonra BAT Yönetim Kurulu adına Murtaza Görer, Berlin Dersim Cemaati adına Müslüm Karadaş selamlama konuşması yaptı. Görer ve Karadaş, bu tür dayanışma ve yardımlaşma organizasyonların taraflarınca yapılmaya devam edeceğine dikkat çekerek emeği geçen herkese teşekkür etti.
Yapılan konuşmaların ardından Müzisyenler, Halil Yalçıner, Pınar Yeşilbaş, Eren Aslan ve ünlü Ozan Şah Turna sahne alarak Türkülerini seslendirdi.
Ozan Şah Turna’nın ardından ise son olarak Dersim Bedensel Engelliler Derneği Başkanı Ali Arslan’ın sahne aldı. Dinlentisi öncesi kısa bir konuşma yapan Arslan, Derneğin tarihçesi, faaliyetleri ve acil ihtiyaçlarına dair kısa bilgilendirme konuşması yaparak bu dayanışma konserinde emeği geçen kurumlara ve kişlere teşekkür etti. Konuşmanın ardından etkinlik Arslan’ın söylediği Kırmançki-Zazaki ve Türkçe türkülerle etkinlik sona erdi.
Haber ve Video: BAT-Cemevi Basın Ofisi / Ulaş Yunus Tosun

Serverê Federasyonê Komelunê Desimi Metin Bozdağ
Bê bıra Metini ma kemime, o sıtar u diyağê zerre ma bi. Daim serba tarıx u kulturê Dêsımi, serba nasdaena Kergana ‘38i cad kerd, ma pia xêlê rae ki gurete. Çı hêf ke çerxê dina nia ro, se ke çerexina, hêni ki kesi de nina.
Derd u khulê dêsımi gıranê, dırveta xo xoriya. Bızanê, hata ke ma derd u dırvetunê Dêsımi rê dermanê di, na waştena to, no fel u emelê to dıme sonime.
Hardo dewrês tore cıl u balişna bo.
………………………………………..
Aramızdan ayrılışının 2. yılında seni sevgi ve özlemle anıyoruz sevgili Başkan!
2013 -2022 yıları arası Federasyonumuzun başkanlığını yürüten abimiz, yoldaşımız, zor gün dostumuz Metin Bozdağ 2 Mart 2022 tarihinde hakka yürüdü.
Metin Başkan, köklerini Dersim toprağına salmış bir ağaç misaliydi. Hardo Dewres’in her zerresini ruhunda taşıyordu, her nefes alışverişinde onu yaşıyordu. Bu kadim Alevi diyarında insanın ve doğanın tahribatı, son günlerdeki İliç felaketi gibi onu derinden sarsıyordu. İnşa edilen barajlara mahküm edilen her damla su onun ve memleketinin boğazına sarılan bir yılandı. O, ormanlarla birlikte ateşe verilen cümle canlının kaderine göz yaşı döker, onların imdadına yetişmek için zamanla yarışırdı.
Metin Abi bir insan-ı kamildi, bir hakikat aşığıydı. Zihin dünyasında 72 milletle bütünleşmiş dünyalı bir dervişti. Yüreği yerkürenin dört bir yanında zulüm gören ezilen zümrelerin yüreğiyle atardı. Savaşların son bulduğu, insanların barış ve huzur içinde yaşayacağı rıza diyarının bir gün gerçek olacağı umudunu ve hülyasını hep canlı tutmaya çalışırdı.
Sevgili Metin Başkan,
acımız halen dün gibi taze, yüreğimiz sensizliği kabullenmek istemez. Tek tesellimiz, senin gibi bir değeri, yüreği pür u pak bir insan-i kamili tanımış ve onunla yol yürümüş olmaktır. Senin çalışma arkadaşların, yoldaşların ve dostların olmakla gurur duyduk, duyuyoruz. Raa Haq diyarında Hardo Dewres seni incitmesin!
Ruhun şad olsun…
1 Mart 2024
Federasyonê Komelunê Desımi yê Europa
Avrupa Dersim Derekleri Federasyonu (FDG)